تبعیض در سوگ و خون: مرثیه ای برای نابرابری/ مهسا میرلاشاری

هیچ انسان آزاده‌ای از مرگ و خشونت استقبال نمی‌کند. کشته‌شدن انسان‌ها، چه در میدان جنگ، چه در خیابان دردناک است. مرگ، تراژدی است؛ اما آن‌چه این تراژدی را دهشتناک‌تر می‌سازد، تفاوت در واکنش‌ها، سوگواری‌ها و ارزش‌گذاری بر زندگی و مرگ انسان‌هاست.

در روزهایی که جمهوری اسلامی از «انتقام سخت» بابت کشته شدن نیروهایش در حملات اخیر اسرائیل سخن می‌گوید، سوال مهم‌تری ذهن افکار عمومی را درگیر کرده است: چرا در جمهوری اسلامی، ارزش خون انسان‌ها بر اساس جایگاه سیاسی و نظامی‌شان سنجیده می‌شود؟

در حملات اخیر به مواضع نظامی ایران، که به کشته شدن تعدادی از نیروهای بلندپایه سپاه منجر شد، رسانه‌های حکومتی بلافاصله با ادبیات حماسی، این افراد را شهید خواندند و وعده‌ی پاسخ کوبنده به اسرائیل دادند. حاکمیت از «ضرورت پاسخ» گفت، از «دفاع از عزت ملی» نوشت و سکوت را جایز ندانست.

اما همین حکومت، تنها سه سال پیش، در برابر فاجعه‌ی جمعه خونین زاهدان و خاش سکوت کرد. روزیکه به‌طور مستقیم به نمازگزاران بلوچ شلیک کردند؛ صدها نفر جان باختند، از جمله کودکان و نوجوانان بلوچ. هیچ مقام مسئولی عزل یا محاکمه نشد. حتی یک روز عزای عمومی اعلام نشد.

در بلوچستان، مرگ تنها با گلوله نمی‌آید. سوختبرانی که برای لقمه‌ای نان، زیر آتش قرار می‌گیرند؛ نوجوانانی که در مرز، توسط افراد مسلح ناشناس یا نیروهای رسمی کشته می‌شوند؛ مردانی که بدون محاکمه، اعدام می‌شوند؛ زنانی که در مسیر بیمارستان جان می‌دهند؛ و نوزادانی که پیش از تولد محکوم به مرگند؛ همگی بخشی از پازلی هستند به‌نام حذف تدریجی یک ملت. از دیدگاه جمهوری اسلامی، خون فرزندان بلوچ گویی بی‌رنگ بی‌ارزش و بی‌صداست.

این دوگانگی عمیق، نشان می‌دهد که در نظام جمهوری اسلامی، جان انسان‌ها در طبقه‌بندی‌های ارزشی تعریف می‌شود: نیروهای نظامی حاکمیت، مقدس‌اند؛ اما مردمان معترض، حتی اگر کودک باشند، قابل حذف. خون سپاهیان، اعتبار سیاسی دارد؛ خون ملت بلوچ، «قابل انکار» است.

این تبعیض سیستماتیک، نه فقط توهینی به ملت بلوچ و دیگر ملیت هاست، بلکه شکافی بنیادین میان مردم و حاکمیت را آشکار می‌کند. وقتی حکومت برای کشتار مردم خودش، پاسخی ندارد اما برای مرگ نیروهایش، فریاد انتقام سر می‌دهد، دیگر نمی‌توان از مشروعیت ملی سخن گفت.

واقعیت این است که مردم ایران، به‌ویژه ملیت‌هایی مانند بلوچ‌ها، کردها و عرب‌ها، مدت‌هاست این نظام را نه حامی خود، که عامل تهدید جان‌شان می‌دانند. جمهوری اسلامی با سکوت در برابر خون‌های ریخته‌شده در بلوچستان، و واکنش شدید به مرگ نظامیان، عملاً پیام روشنی می‌دهد: فقط جان آنهایی مهم است که در خدمت استمرار حکومت‌اند.

در حالی‌که وعده «انتقام سخت» از دشمن خارجی داده می‌شود، هیچ پاسخی برای خون‌هایی که در خاک کشورمان، زیر پرچم جمهوری اسلامی ریخته شده‌اند وجود ندارد. این‌جاست که مردم درمی‌یابند خطر واقعی، گاهی نه در بیرون از مرزها، که در داخل حاکمیت است.

بقلم: مهسا میرلاشاری